Zelfstandig werken met een stappenplan en stoplicht
Tijdens een instructieles heb je veel interactie met je groep. Bij zelfstandig werken is het uitgangspunt juist dat je leerlingen zo onafhankelijk mogelijk werken van de leerkracht. Juf Angéla maakte voor lessen zelfstandig werken een stappenplan en een stoplicht.
Zelfstandig werken
Na jouw uitleg gaan je leerlingen zelfstandig aan het werk. Zelfstandig betekent niet per se individueel. Het kan ook in tweetallen of in een groepje. Bij zelfstandig werken de leerlingen een langere tijd zonder de hulp van de leerkracht. Als een leerling een vraag heeft, kan hij hulp vragen aan een medeleerling. Hij/zijn kan de opdracht ook even overslaan, totdat de leerkracht weer beschikbaar is.
Zelfstandig werken is een vaardigheid die leerlingen moeten ontwikkelen. Die moet aangeleerd worden.
Waarom zelfstandig werken?
Leerlingen leren en ontwikkelen tijdens het zelfstandig werken onder andere:
- Ze kunnen omgaan met uitgestelde aandacht.
- Ze voeren een taak uit zonder directe hulp van de leerkracht.
- Ze denken na over hun gedrag, hun werk en hun werkhouding.
- Ze leren plannen.
- Ze vragen en bieden hun klasgenoten hulp.
- Ze houden rekening met hun klasgenoten.
Stappenplan
Wie kent ze niet: de beertjes van Meichenbaum? Vooral handig tijdens het zelfstandig werken als leerlingen niet goed weten wat ze moeten doen. Juf Angéla maakte een uitgebreide en aangepaste versie, waarin het stoplicht verwerkt is. Hiermee hebben de leerlingen een stappenplan zelfstandig werken en zijn de afspraken omtrent uitgestelde aandacht helder in beeld. Het stappenplan helpt de leerling zijn/haar handelingen bewust te sturen.
Stoplicht
Het stoplicht bestaat uit drie kleuren en dus drie mogelijkheden.
ROOD: Ik werk stil en alleen
Ik mag niemand storen of helpen. De leerkracht is niet beschikbaar.
GEEL/ORANJE: Ik werk rustig en stel vragen binnen mijn groepje
Ik gebruik mijn fluisterstem als ik een hulpvraag heb of iemand help. De leerkracht is niet beschikbaar.
GROEN: Ik werk rustig en stel vragen binnen mijn groepje of de leerkracht
Ik gebruik mijn fluisterstem als ik een hulpvraag heb of iemand help. De leerkracht is beschikbaar.
Hoe in te zetten in de klas?
Hang het stoplicht duidelijk zichtbaar in de klas en bespreek voordat de leerlingen zelfstandig gaan werken welke kleur het stoplicht krijgt. Vergeet ook vooral de time timer niet, zodat de leerlingen precies weten hoelang ze zelfstandig gaan werken. Dit zorgt voor rust en duidelijkheid.
Geef leerlingen die moeite hebben met de executieve functie metacognitie zelfmonitoring (en klein beetje organisatie en planning) (zie blog executieve functies) een eigen ‘stappenplan zelfstandig werken en afspraken stoplicht’ kaartje, die ze zelf – of als de leerkracht dit aangeeft – kunnen inzetten als ze dat nodig hebben. Niet elk kind zal dit namelijk nodig hebben.
Geef als leerkracht duidelijk aan wanneer het stoplicht naar een andere kleur gaat. Zo weten de leerlingen wanneer ze bij de leerkracht, maatje of groepje terecht kunnen met hun vraag en voorkom je onrust in de klas.
Download hier het stappenplan.
