Filosoferen met kinderen? Jazeker! Al jaren filosoferen onze groepen 7 en 8 een aantal keren per jaar onder leiding van een echte filosoof. Vier keer per jaar komt deze docent een uur in de groep en laat de leerlingen nadenken en praten over de meest uiteenlopende onderwerpen. Deze lessen zijn echt cadeautjes! Kinderen denken soms zo diep na en geven prachtige antwoorden.
Waarom?
In het Praxis Bulletin themaboek “Leren doordenken. Filosoferen met kinderen” (februari 2014) wordt de vraag “Waarom zou je gaan filosoferen met kinderen?” uitgebreid beantwoord:
- Filosoferen is kritisch nadenken.
- Filosoferen doet een appel op alle denkvaardigheden, zoals bijvoorbeeld oorzaak-gevolgrelaties formuleren, herkennen van deel-geheelrelaties en logisch denken.
- Kinderen leren luisteren, elkaar respecteren en zich verplaatsen in de positie van een ander.
- Kinderen ontdekken hoe ze over de wereld denken, leren deze gedachten beter verwoorden en ze leren deze durven uitspreken.
- Filosoferen bevordert de taalontwikkeling. In een filosofisch gesprek moet je immers woorden geven aan je mening. Deze mening moet je vergelijken met die van een ander. Je leert dus ook begrijpend luisteren. Wat zegt de ander nou echt, wat bedoelt hij en ben ik het met hem eens?
- Filosoferen kan een heerlijk vrij gevoel geven. Er bestaan namelijk geen foute antwoorden en je hebt er geen kennis voor nodig, alleen je hoofd. Iedereen heeft een hoofd. Of je nu dyslexie, dyscalculie of iets anders hebt.
Hoe?
Als leerkracht leid je het filosofisch gesprek met de groep. Je bent dan gespreksleider en geen leerkracht. Fabien van der Ham geeft een aantal adviezen:
- De belangrijkste regel is: stel alleen vragen, geef zelf geen antwoorden.
- Laat niet blijken wat je van het thema / onderwerp vindt.
- Laat je eigen nieuwsgierigheid en onwetendheid zien.
- Leid het gesprek als het gaat om orde, respect voor elkaar en spreekbeurten.
- Verplicht kinderen niet tot hardop meedoen, stimuleer wel.
- Vertrouw de kinderen in hun eigen wijsheid.
En nu?
Je kunt natuurlijk een grote filosofieles plannen, maar filosofische vragen of stellingen zijn ook te integreren binnen bestaande lessen.
- Natuur: Is het erg als een diersoort uitsterft?
- Geschiedenis: Kun je leven zonder geschiedenis?
- Aardrijkskunde: Samen is beter dan alleen.
- Muziek: Kan muziek je veranderen?
Je kunt ook af en toe een filosofische vraag behandelen.
Hier vind je een lijst met meer dan 200 filosofische / morele vragen.
Op de blog van Filosofiejuf staan veel tips en ideeën. Bovendien kun je hier een gratis startpakket aanvragen om te gebruiken in je klas.
Meer inspiratie
