Filosofie

Een les met behulp van Praatprikkels

juffrouwfemkeEen reactie plaatsen
logo juf Fem

Een les met behulp van Praatprikkels

Ken je Praatprikkels? Het is een kaartspel met 50 filosofische vragen voor kinderen. Juf Fem vertelt je wat je er tijdens een les mee kunt doen.

Doel

Stimuleren van filosofisch denken, taalontwikkeling, creatief denken, leren redeneren, kritisch denken, persoonsvorming en sociale vaardigheden.

Benodigdheden

  • Praatprikkels
  • Optioneel: timer

Een les met behulp van Praatprikkels

Onderstaande is een voorbeeld les/werkvorm, maar kan naar eigen inzichten (en tijd) aangepast of ingekleed worden.

Voorbereiding

Leg een aantal kaarten (in ieder geval genoeg om uit te kiezen en genoeg variatie) met de illustratie naar boven op (bijvoorbeeld) een instructietafel.

1. Introductie (5 minuten)

Leg aan de kinderen uit wat filosoferen is en waarom het belangrijk is (je kunt bijvoorbeeld gebruikmaken van de samengevatte punten uit de beschrijving en een koppeling maken met de leef- en belevingswereld van de kinderen). Vertel dat we vandaag gaan filosoferen met behulp van de ‘Praatprikkels’ kaartjes.

Benadruk dat een filosofische vraag kan leiden tot verschillende thema’s en dat er geen goed of fout antwoord is.

2. Instructie (5 minuten)

Leg uit dat één kind per groepje de ‘gespreksleider’ is. De gespreksleider trekt een Praatprikkels kaartje van de instructietafel en leest de vraag hardop voor aan zijn groepje. Het gesprek begint en de andere leerlingen delen hun gedachten en ideeën. De gespreksleider is verantwoordelijk voor het stellen van doorvraagvragen en het bevorderen van een respectvolle discussie (en hier kun je verschillende verantwoordelijkheden aan toevoegen).

Geef enkele voorbeelden van doorvraagvragen. Deze staan op de achterkant van ieder kaartje en deze en extra doorvraagkaartjes zijn ook te downloaden via www.filosovaardig.nl. Bespreek ook waarom doorvragen belangrijk is in een filosofisch gesprek.

3. Oefenen (5 minuten)

Laat de kinderen in tweetallen oefenen met het stellen van doorvraagvragen. Geef elk paar een Praatprikkels kaartje en laat ze om de beurt de gespreksleider zijn terwijl de ander doorvraagvragen stelt.

3. Filosofisch gesprek (15- 20 minuten)

Laat de gespreksleider een Praatprikkels kaartje uitzoeken op de instructietafel. Dit kun je per groepje doen of steeds per twee gespreksleiders, tot alle gespreksleiders/groepjes zijn geweest.

De gespreksleider leest de vraag voor aan zijn groepje en opent het gesprek door zelf een antwoord of idee te delen. Moedig de andere kinderen aan om hun gedachten en ideeën te delen en moedig de gespreksleider aan om doorvraagvragen te stellen.

Zorg ervoor dat iedereen de kans krijgt om te spreken en dat er respectvol naar elkaar wordt geluisterd.

4. Reflectie en afsluiting (5 minuten)

Sluit het filosofisch gesprek af door bijvoorbeeld kort te reflecteren op wat er besproken is en tot welke inzichten de kinderen zijn gekomen. Bespreek hoe filosoferen kan bijdragen aan de ontwikkeling van de genoemde punten in de samenvatting en maak een koppeling met de leef- en belevingswereld van de kinderen.

Bedank de kinderen en benadruk dat filosoferen een doorlopend proces is dat ook buiten het klaslokaal kan plaatsvinden.

Je kunt de les op een ander moment herhalen met nieuwe kaartjes om de leerlingen nieuwe vragen en perspectieven te bieden.

Je vindt juf Fem ook op Instagram. Haar account heet @deklasvanjuf_femke.

Bovendien verkoopt juf Fem haar mooie materiaal op VOOR DE LEERKRACHT.

Meer inspiratie

pagina filosoferen

In dit artikel staan partnerlinks.

Review: Denktekenen

juffrouwfemkeEen reactie plaatsen

‘Teken iets wat perfect is.’ Dit is één van de tekenopdrachten uit het spel Denktekenen van Fabien van der Ham. Bij de tekenopdracht staan vragen: ‘Hoe bepaal je of iets perfect is?’ , ‘Zou het fijn zijn als alles perfect is?’. Het is mij meteen duidelijk: dit spel combineert tekenen en filosofie.

Denktekenen-review-Juffrouw-Femke

Het spel Denktekenen

In de speldoos zitten 45 tekenopdrachten, rondom 45 verschillende onderwerpen. Bij elke tekenopdracht hoort een aantal opdrachten.

Het spel voor kinderen

Kinderen kunnen de tekenopdracht lezen en meteen aan de slag gaan. Ze kunnen de opdrachten alleen óf samen doen. De vragen, uitspraken en ideeën zetten de leerlingen ongetwijfeld aan het denken.

Het spel voor volwassenen

Als volwassene (begeleider of leerkracht) start je met het geven van de tekenopdracht. Door deze opdracht gaan de kinderen al nadenken over het onderwerp.
De handleiding in het doosje geeft verschillende aanwijzingen voor  filosofische gesprekken na het tekenen.

Waarom tekenen?

Het maken van een tekening blijkt een goede start voor een filosofisch denkgesprek te zijn. De handleiding geeft vier voordelen van tekenen:

  1. Iedereen denkt mee
  2. Ieders idee telt mee
  3. Het onbewuste doet mee
  4. De betrokkenheid neemt toe

Mijn mening

Het spel Denktekenen bestaat uit een stevig doosje met 45 mooi geïllustreerde kaarten. Bij het lezen en bekijken van de kaarten werd ik meteen enthousiast. De kaarten zijn individueel, in tweetallen, groepjes of klassikaal te gebruiken. Tal van mogelijkheden dus. Door de vragen achterop kun je als leerkracht zonder voorbereiding een les(je) filosofie plannen. Bovendien staat op elke kaart een aantal uitspraken van andere kinderen over het onderwerp. Dat maakt het mogelijk om te vragen wat andere kinderen van die mening of uitspraak vinden.
In het doosje zit ook een handleiding. Naast uitleg over het spel vind je hierin tekentips van illustrator Pieter van Dijken, de maker van de mooie afbeeldingen op alle kaarten. De tekeningen bij de tekenopdrachten hoeven geen uitgebreide kunstwerken te worden. Soms volstaat een lijn, een vorm, of een eenvoudige tekening.
Ik ga het spel absoluut inzetten in de groepen 7 en 8 waar ik dit jaar lesgeef.

Meer filosofie

Lees hier mijn blog over filosoferen met kinderen.

Of koop ‘Praatprikkels‘. Ook van Fabien van der Ham!

praatprikkels 

 

 

Dit blogartikel bevat opgestuurde producten, maar dat maakt de review niet minder eerlijk.

Humor in Corona-tijd, kan dat?

juffrouwfemkeEen reactie plaatsen

Afbeelding1

Humor is belangrijk. Het schept een band. Samen lachen met elkaar is fijn. Humor kan stress verminderen. Het helpt je relativeren. Je kunt je even ontspannen. Humor is bovendien gezond. Het schijnt zelfs goed te zijn voor je immuunsysteem.

Maar kan humor altijd? Wat als een grap ten koste gaat van een ander? Of als iemand zich gekwetst voelt door een grap?

En nu in de Corona-tijd? Mag en kan je dan grappen maken? En grappen over Corona, kan dat?

Een mooi onderwerp om in de klas te behandelen.

Humor

Wat is humor? Wat is het voordeel van humor? Wat is een nadeel?
Dit zijn mooie (filosofische) vragen om het onderwerp te introduceren.

Soorten grappen

Welke soorten grappen zijn er?

Ik denk meteen aan deze:

  • Goede grap: waar de meeste mensen om kunnen lachen.
  • Slechte grap: waar weinig mensen om kunnen lachen.
  • Foute grap: waarmee iemand gekwetst wordt.

Kunnen kinderen voorbeelden geven?

Humor in slechte tijden

Het zinken van de Titanic, de aanslagen op 9/11, de Coronacrisis: allemaal tijden van angst en verdriet. Mag je daar grappen over maken? Het gebeurt wel.
Wat vinden kinderen daarvan? Kan dat? Wat kan wel en niet? Vindt iedereen hetzelfde? Wat doe je als je weet dat iemand anders een andere mening heeft?
Praat er eens over in je klas.

Afbeelding2

Document met 25 grappen over de Corona-tijd

Praten over humor in de Corona-tijd kan aan de hand van dit document.

Hoe kun je dit gebruiken?

  • Projecteer een grap op het bord en laat kinderen hierover in tweetallen in gesprek gaan.
  • Print alle grappen uit, laat kinderen een grap kiezen en laat ze opschrijven wat hun mening is.
  • Filosofeer klassikaal over humor in deze tijd aan de hand van een of meer grappen.
  • Print alle grappen uit, geef kinderen in een drietal een aantal grappen om te bespreken.

Vragen die je zou kunnen laten beantwoorden:

1. Kijk naar de afbeelding.
2. Snap je de grap?
3. Zo ja, leg de grap uit.
4. Vind je dit een leuke grap?
5. Leg uit waarom wel of niet.
6. Hoe zullen anderen hierover denken?
7. Kan deze grap wel / niet?

 

Download hier het document met de 25 grappen.

Laat je me weten of je dit gedaan hebt en hoe je ervaring was?

18 januari – Internationale Winnie de Poeh dag

juffrouwfemkeEen reactie plaatsen


18 januari is het de Internationale Winnie de Poeh dag.

Wie kent ‘m niet? Winnie de Poeh!

Wil je er (in die week) aandacht aan besteden in de klas? Dan volgen hier wat tips.

Kijk de film (in stukjes)

Op YouTube vind je 27 korte filmpjes die samen de film The many adventures of Winnie the Pooh uit 1977 vormen.
De film is in het Engels, zonder Nederlandse ondertiteling: extra Engelse les, dus.

Op wie lijk jij?

De personages uit het officiële boek (en de film) hebben duidelijke karakters. Op wie lijken jij en je leerlingen? Of hangt dat van de situatie af? Wanneer lijken zij op Teigetje en wanneer op Konijn? 😊

Winnie de Poeh

is opgeruimd, liefdevol en trouw. Hij stelt continu onderzoekende vragen en bedenkt creatieve oplossingen voor problemen.

Knorretje

is onzeker en angstig. Hij heeft weinig zelfvertrouwen en heeft steeds iemand nodig om hem aan te moedigen en te stimuleren.

Teigetje

is erg druk en aanwezig. Hij denkt vaak niet na voordat hij iets doet.

Iejoor

is pessimistisch en somber.

Konijn

is perfectionistisch en heeft het liefst volledige controle over de situatie. Hij is bazig en soms onaangenaam

Uil

vertegenwoordigt de wetenschap. Hij is slim en verstandig.  De oplossingen van uil zijn alleen zo ingewikkeld uitgelegd dat niemand er iets van begrijpt.

Kanga

is lief en zorgzaam en wijst altijd op gevaren.

Roe

is (over)enthousiast en heel ondernemend.

Quizzen

Er bestaan ook quizzen om te kijken op welk karakter je het meest lijkt:
Quizlet (Nederlands)
Oh my, Disney quiz (Engels)
Brainfall.com (Engels)

De Engelse quizzen kun je op het digibord tonen en (laten) vertalen, terwijl de kinderen vraag voor vraag meedoen en persoonlijk invullen op hun eigen device.

Download Inspirerende quotes

De manier waarop Winnie de Poeh en zijn vrienden naar het leven kijken is vaak bijzonder (en origineel). Een aantal treffende en inspirerende uitspraken heb ik verzameld in praatkaartjes.

quotes Winnie de PoehDownload

Levenslessen

Tenslotte nog deze tip: Het boekje ‘Tao van Poeh’ bestaat vol wijze levenslessen. Deze worden op de eenvoudige en grappige Poeh-manier (prachtig en grappig tegelijkertijd) prachtig beschreven.

Bronnen:
Wikipedia
Filosofie van Pooh
Ja.be 
Paradijsvolgelsmagazine
Afbeelding

Filosoferen over sterrenbeelden en horoscopen

juffrouwfemke1 reactie

Filosoferen en discussiëren over sterrenbeelden en horoscopen

Met deze activiteiten  leren kinderen (filosoferen, discussiëren en kritisch nadenken) over sterrenbeelden en horoscopen.

Benodigdheden

Filosoferen over sterrenbeelden en horoscopen

Presentatie

Volg klassikaal de dia’s in deze presentatie.
Vraag de leerlingen waar ze aan denken als ze de woorden “sterrenbeeld” en “horoscoop” zien of horen. Dit kun je klassikaal doen, maar ook met een actieve werkvorm, zoals TweePraat.

Werkblad

Vervolgens krijgt iedereen het werkblad Zoek Iemand Die. De leerlingen gaan op zoek naar klasgenoten die een bepaald sterrenbeeld hebben. Kinderen die snel klaar zijn (het blad vol hebben), kunnen een ‘tweede ronde’ maken.

Ik Ook Groepen

Hierna gaan de leerlingen in Ik Ook Groepen staan: alle kinderen met hetzelfde sterrenbeeld bij elkaar. Per groepje krijgen ze een blad met de beschrijving van hun sterrenbeeld. Ze praten hier samen over. Wat herkennen ze (niet)? Waar zijn ze het (niet) mee eens?

Afsluiting

Ten slotte gaan alle leerlingen weer terug naar hun eigen tafelgroepje (team). Nu mogen ze elkaar kort vertellen wat ze van de activiteiten vonden.

Vervolg

Je kunt nog samen filosoferen over een of meer stellingen:

  • Een horoscoop bevat altijd een kern van waarheid.
  • Ik vind horoscopen onzin.
  • Ik lees mijn horoscoop regelmatig.

Je kunt de leerlingen ook een eigen horoscoop laten schrijven. 🤩

Filosoferen-en-discussiëren-over-sterrenbeelden-en-horoscopen

Downloads

Download hier de werkbladen en de presentatie.

zoek-iemand-die-_-sterrenbeeldDownload
beschrijvingen-sterrenbeeldenDownload
presentatieDownload

Meer inspiratie:

pagina filosoferen
Filosoferen-Voorspellen
Dilemma's voor in de klas

Filosoferen over slim zijn

juffrouwfemkeEen reactie plaatsen

Filosoferen over slim zijn

Eerder schreef ik al waarom ik filosoferen met kinderen belangrijk vind. Bovendien vind je in dat artikel tips en ideeën over hoe je filosofie kunt integreren in je lespraktijk.

Dit blogartikel gaat over filosoferen in het thema “slim zijn”.
Je kunt deze presentatie gebruiken bij de onderstaande activiteiten.
Ik raad je aan niet alle activiteiten achter elkaar te te laten doen. Ik plan deze verdeeld over meerdere momenten in één week.

Filosoferen over slim zijn

Opdracht 1

Laat de leerlingen pen en papier pakken en geef de volgende opdracht:
“Geef een cijfer aan jezelf voor hoe slim je bent. Kies een cijfer tussen 1 en 10. Een 1 betekent dat je totaal niet slim bent en een 10 betekent dat je heel erg slim bent.”

Opdracht 2

Laat de leerlingen in drietallen een gesprekje voeren over het cijfer dat ze zichzelf hebben gegeven. Het is belangrijk dat ze hun cijfer motiveren.
Na 5-10 minuten vraag je een aantal kinderen klassikaal te vertellen wat er besproken is.

Opdracht 3

Deze opdracht bestaat uit drie vragen:

  • Wat betekent “slim zijn”?
  • Heeft dat alleen met intelligentie te maken?
  • Waar heeft het volgens jou allemaal mee te maken?

Deze opdracht kun je eerst individueel (schriftelijk) laten maken. Vervolgens kunnen leerlingen hun antwoorden uitwisselen met een of meer klasgenoten.
Je kunt de opdracht afsluiten door iedereen zijn eigen conclusie te laten opschrijven.
Deze conclusies kunnen weer stellingen vormen voor een later filosofisch gesprek.

Opdracht 4

Met de hele groep behandel je de vraag “Wat betekent ‘slim zijn’?”

Opdracht 5

Deze opdracht bestaat weer uit een aantal vragen:

  • Word je vanzelf slimmer als je ouder wordt?
  • Kun je er zelf iets aan doen?
  • Is het belangrijk om slim te zijn? Waarom (niet)?
  • Hoe weet je dat je slim bent?

Bij opdracht 3 staat beschreven hoe je dit kunt aanpakken. 

filosoferen over slim zijn

Nog een leuke uitspraak:
Elke wijze uil is als uilskuiken geboren.

Download

Download hier de presentatie met opdrachten.

filosoferen-over-slim-zijn_-presentatieDownload

Meer inspiratie:

pagina filosoferen
Filosoferen-en-discussieren-over-sterrenbeelden-en-horoscopen
Dilemma's voor in de klas

Meer filosoferen met kinderen
     

Dit artikel bevat partnerlinks.