Na de zomervakantie start je waarschijnlijk met een nieuwe groep leerlingen. Elk schooljaar maak je met je groep alle fases van groepsvorming door. Als je als leerkracht deze fases (her)kent en erop inspeelt, zul je zien dat je veel invloed kunt uitoefenen op het creëren van een fijne en positieve groep. Een groep waarin kinderen elkaar in hun waarde laten, elkaar respecteren, zelf problemen op kunnen lossen en bovenal zichzelf mogen en kunnen zijn.
1. Forming: oriënteren en (opnieuw) kennismaken met elkaar
Na de zomervakantie komen de kinderen terug op school. Ze tasten elkaar opnieuw af. Vertrouwde verhoudingen kunnen anders liggen. Je leert elkaar (opnieuw) beter kennen. Wat kan wel en wat kan niet in deze groep? Wanneer hoor je erbij? Het is belangrijk om in deze fase veel kennismakingsspelletjes te doen. Ook maak je in deze fase regels en afspraken met je klas met betrekking tot gedrag en een fijne werksfeer.
2. Storming: strijden om invloed: de hiërarchie wordt vastgesteld
Als de grenzen binnen de groep duidelijk zijn, gaan kinderen op zoek naar erkenning en zoeken ze naar hun eigen positie in de groep. Eerst voorzichtig, aftastend en later met meer nadruk. In deze fase worden vaak de leiders bepaald en worden er subgroepjes gevormd. Soms zorgt dit voor spanningen en strijd. Het is belangrijk dat je dit laat gebeuren en dat je laat zien op welke manieren leerlingen deze conflicten kunnen oplossen.
3. Norming: gemeenschappelijke normen en ongeschreven regels worden bepaald
In deze fase zie je dat met name de leiders bepalen wat de ongeschreven regels zijn. Zij doen dit soms onbewust en soms bewust. Het is belangrijk dat je als leerkracht samen de klassenregels opstelt. Laat eerst alle leerlingen meedenken. Laat ze vervolgens samen in gesprek gaan. Maak een document dat bijvoorbeeld heet ‘Zó willen we het in onze klas’. Formuleer de regels positief en vermijd zoveel mogelijk het woord ‘niet’.
4. Performing: samen werken in harmonie en met plezier
Deze fase is de langste fase van het schooljaar en begint rond de herfstvakantie. De fase duurt tot de laatste weken van het schooljaar. De leerlingen en leerkracht(en) kennen elkaar inmiddels behoorlijk goed. Ze waarderen elkaar en hebben respect voor elkaar. Dit zorgt ervoor dat iedereen met elkaar op een prettige manier kan samenwerken.
5. Adjourning: het einde van het schooljaar nadert
In deze fase is de zomervakantie in zicht. Sommige leerlingen vinden de groepsregels misschien niet meer zo belangrijk. In bepaalde gevallen valt de groep uiteen. Denk maar aan groep 8, groep 2, of klassen waar de kinderen gehusseld worden.
Wil jij ook meer kennis van groepsvorming en wil jij ook een positieve groep creëren?
Meld je dan aan voor deze online training.
Dit artikel is ook verschenen in het grote vakantieboek van Onderwijswereld-PO.
Ook ontvangen? Meld je dan aan voor de nieuwsbrief.
