Naast leerkracht ben ik ook didactisch coach en beeldcoach. De kracht en het nut van goede feedback is mij dus zeker bekend. Daarom lees ik graag zoveel mogelijk over dit onderwerp. Van Bazalt kreeg ik het boek ‘Feedback om leren zichtbaar te maken’ om het te lezen en er een review over te schrijven.
John Hattie
Een van de schrijvers van dit boek is onderwijsonderzoeker John Hattie. In 2009 publiceerde hij De impact van leren zichtbaar maken. In dit boek krijg je op verschillende domeinen antwoord op de vraag: Wat heeft al dan niet een positieve impact op de leerprestaties van mijn leerlingen? Feedback is één van de krachtige middelen die een leerkracht kan inzetten om kinderen hun leerdoelen te laten bereiken volgens de onderzoeken van Hattie.
Het boek ‘Feedback om leren zichtbaar te maken’
Feedback wordt beschouwd als één van de krachtigste invloeden op lesgeven en leren. Tegelijkertijd kan de impact van feedback heel wisselend zijn. Het effect van feedback is afhankelijk van de manier waarop feedback wordt gegeven en ontvangen. Dit boek laat je met concrete voorbeelden en anekdotes zien, hoe je een effectieve cultuur voor feedback tot creëert. Het boek bestaat uit vijf hoofdstukken.
Hoofdstuk 1
In het eerste hoofdstuk krijg je antwoord op de vraag ‘Wat is feedback?’. In dit hoofdstuk vind je ook de acht stappen van feedback voor leren.
Hoofdstuk 2
Het tweede hoofdstuk beschrijft de cultuur waarbinnen leerlingen en leerkrachten het best tot leren komen. Een cultuur waarbinnen iedereen feedback kan geven en ontvangen. Belangrijke onderdelen van deze cultuur zijn:
- Samen opgestelde succescriteria
- Effectief vragen stellen en effectieve feedback
- Actieve betrokkenheid van leerlingen
- Fouten maken normaal vinden en ze omarmen
- Een growth mindset bij leerlingen en leerkrachten
Hoofdstuk 3
In hoofdstuk 3 staan lesgeven en leerkaders centraal. Het best mogelijke kader voor effectieve feedback bestaat volgens de schrijvers uit de volgende vier strategieën:
- Vaststellen en activeren van voorkennis.
- Delen van leerdoelen.
- Succescriteria
- De SOLO-taxonomie
Alle strategieën worden in het boek ondersteund door concrete voorbeelden uit de praktijk. In dit hoofdstuk krijg je onder andere twaalf manieren voor het samen opstellen van succescriteria.
De SOLO-taxonomie laat de diepgang in leren zien. SOLO is de afkorting van Structure of the Observed Learning Outcome. Deze taxonomie kan leerlingen en leerkrachten inzicht geven in het leer- en denkproces. De stappen laten zien hoe je tot dieper leren komt. de niveaus zijn:
- geen idee
- één idee
- meerdere ideeën
- verbanden leggen tussen ideeën
- ideeën samenvoegen en evalueren
Je kunt SOLO gebruiken voor feedforward (Wat is de volgende stap?) en feedback.
Hoofdstuk 4
In het vierde hoofdstuk lees je wat de kracht van verbale feedback tijdens de les is. Hierbij gaat het over:
- feedback van leerling naar leraar
- feedback van leraar naar leerling
- peer-feedback
Hoofdstuk 5
Het laatste hoofdstuk gaat over feedback na de les. Leerkrachten kunnen bijvoorbeeld exitkaarten (Exit Tickets) inzetten. Leerlingen schrijven individueel hun antwoord(en) op een of meer vragen van de leerkracht. Bijvoorbeeld:
- Welk onderdeel van de les vond je het meest interessant? Waarom?
- Bij welk onderdeel had je hulp nodig?
- Reken de volgende sommen uit.
Met exitkaarten kunnen de leerlingen onder andere laten zien wat ze geleerd hebben, maar ook vragen stellen of vertellen hoe ze vinden dat het leren gaat.
Leerkrachten zien door het gebruik van exitkaarten heel snel welke leerlingen de stof nog niet begrijpen. Bovendien weet de leerkracht of en hoe de volgende les aangepast moet worden.
In hoofdstuk 5 wordt aandacht besteed aan het nakijken en beoordelen van het werk van leerlingen. Naast het (traditionele) geven van cijfers worden er voorbeelden van verschillende beoordelingsstrategieën gegeven die leraren kunnen gebruiken.
Mijn mening
In mijn opleiding tot didactisch en beeldcoach stond het geven van effectieve feedback twee jaar lang centraal. Na het lezen van dit boek heb ik nóg meer kennis over dit onderwerp. Dit boek gaat over zóveel meer dan feedback. Het helpt je echt om een feedbackcultuur binnen je klas en school te creëren.
Feedback geven is geen tool of truc. Leren goede en effectieve feedback geven is een leerproces. Wanneer geef je welke feedback? Wat is het effect? Hoe wordt de feedback ontvangen? Wat is een goede feedbackcultuur en hoe creëer je die?
Het boek bevat ontzettend veel informatie die steeds ondersteund wordt door concrete praktijkvoorbeelden en anekdotes. Hierdoor krijg je meteen inspiratie om dat wat je leert, toe te passen in je eigen lessen.
Eye-openers
Dingen die echte eye-openers kunnen zijn, vind ik:
- Er is een negatief verband tussen externe beloningen en prestaties.
- Feedback in welke vorm dan ook moet vergelijkingen met andere leerlingen voorkomen.
- Doe geen aannames wanneer je een leerling vragen stelt over zijn werk. Vraag om feedback van de leerling over wat hij denkt wat er gebeurt.
- Feedback door klasgenoten kan een vast onderdeel worden in je lessen. Om leerlingen en leerkrachten te helpen, kun je de voorbeeldzinnen voor coachingsgesprekken tussen klasgenoten (blz. 112) gebruiken.
Beknopte uitgave
Het boek ‘Feedback om leren zichtbaar te maken’ zou in mijn ogen in elke schoolbibliotheek moeten staan. Hiervoor is op elke school een bepaald budget. Het boek is met €54,- voor sommige professionals wellicht prijzig. Dan kan ik je de beknopte uitgave aanraden. Deze gaat kort in op de principes en praktische aspecten van feedback:
- Wat is feedback en welke invloed heeft het?
- Wat is een goede feedbackcultuur?
- Welke strategieën van lesgeven en leren vormen het best mogelijke kader voor effectieve feedback?
- De kracht van feedback.
Bedankt Uitgeverij Bazalt, voor het toesturen van dit boek!
Dit artikel bevat affiliatelinks.