Juffrouw Femke

Leerdoelen & succescriteria

Als leerkracht blijf je je altijd ontwikelen. Je blijft altijd nieuwe dingen leren: van collega’s, van je leerlingen, van ouders en van nieuwe onderzoeken en vakliteratuur.

Van uitgeverij Bazalt Groep kreeg ik het boek ‘Leerdoelen & succescriteria’ om het te lezen en er een review over te schrijven.

Gedurende meer dan twintig jaar onderzoek heeft Shirley Clarke ontdekt dat de sleutel tot doelgericht lesgeven en leren ligt in het focussen op het leerproces in plaats van op het product of het eindresultaat. Leerdoelen en succescriteria nemen hierbij een essentiële plaats in.  

In dit boek neemt Clarke je mee in de theorie. Van daaruit laat ze de lezer veel praktische uitwerkingen zien. Je leert hoe je leerdoelen kunt formuleren, organiseren en plannen, en delen met leerlingen. Daarnaast leer je hoe je succescriteria kunt opstellen die passen bij het betreffende leerdoel. Bovendien leer je hoe je deze doelen en succescriteria kunt aanpassen voor verschillende vakken. 

De auteur

Shirley Clarke is wereldwijd bekend vanwege haar werk op het gebied van formatieve evaluatie. Ze houdt zich vooral bezig met de praktische toepassing hiervan. John Hattie noemt haar ‘de koningin van de leerdoelen en succescriteria’.

Leerdoelen & succescriteria

Leerdoelen beschrijven wat een leerling moet kennen, begrijpen en/of doen aan het eind van een les, thema of periode.

Als je nadenkt over een leerdoel, gaat het om de volgende essentiële vragen:

• Wat wil ik de leerlingen leren?
• Hoe verwoord ik dat?
• Wat zou een goede manier zijn om te leren?
• Hoe moeten goede eindproducten er volgens mij uitzien?

Succescriteria zijn afgestemd op het leerdoel. Het zijn letterlijk criteria (eisen) voor succes. Met succescriteria meet je in welke mate je (leerling) voldoet aan het leerdoel en of het leerdoel is bereikt. Succescriteria geven inzicht om vast te stellen of een leerdoel is bereikt. Daarnaast maken succescriteria het mogelijk om feedback te geven en prestaties te beoordelen.

Indeling van het boek

Het boek bestaat uit veertien hoofdstukken, verdeeld over vijf delen.

In deel 1 van het boek geeft Shirley Clarke een korte samenvatting van de inhoud van het boek. Zo hoopt ze dat de lezer nieuwsgierig wordt naar de nieuwe concepten, strategieën en ideeën verderop in het boek.

Deel 2 gaat over leerdoelen:

• Wat zijn leerdoelen?
• Hoe formuleer je ze?
• Hoe organiseer je ze en plan je ze in?
• Hoe deel je ze met je leerlingen?

In deel 3 worden succescriteria nader bekeken. Clarke geeft onder andere antwoord op de vraag ‘Waarom zou je tijd besteden aan het samen opstellen van succescriteria?’. Daarnaast geeft ze strategieën om samen met de klas succescriteria op te stellen.

In deel 4 vind je voorbereidingsschema’s voor lessen van verschillende vakken.

Deel 5 (Implementatie) bevat een reeks strategieën voor schoolbrede ontwikkeling en tips voor teamvergaderingen

Mijn mening

Wat een waardevol boek is dit! Naast de theorie over leerdoelen en succescriteria krijg je zoveel eyeopeners, praktische tips en handvatten!

Ik deel er een aantal met je:

Feedback en evaluatie tijdens de les

Terwijl de leerlingen leren, is het effectief om een rondje door de klas te lopen met de pen in de hand. Geef leerlingen feedback terwijl ze nog aan het werk zijn. Zo hebben ze de gelegenheid om verbeteringen of correcties aan te brengen. Zo hoef je na de les geen commentaar in hun schriften te schrijven, waarbij de feedback sowieso vaak te laat komt om nog effect te hebben.

Samen succescriteria opstellen

Het samen opstellen van succescriteria heeft veel voordelen:

• Leerlingen hebben een checklist om te volgen of uit te kiezen.
• Leerlingen krijgen meer eigenaarschap over hun leerproces.
• Leerlingen presteren beter wanneer ze goede voorbeelden hebben gezien en geanalyseerd.

Meer voordelen lees je op bladzijde 65 van het boek.

Strategieën om samen succescriteria op te stellen

Kijk met je klas naar uitstekende of minder goede voorbeelden van het werk van (oud-)leerlingen. Zo hebben de leerlingen duidelijke, concrete voorbeelden van hoe kwaliteit eruitziet en hoe niet. In het boek vind je maar liefst zeven efficiënte , effectieve strategieën om gezamenlijk procesgerichte succescriteria op te stellen. Je vindt ze in hoofdstuk 6.

Tuurlijk kost het tijd

Ik hoor sommige leerkrachten al zeggen: “Jeetje, kost dit niet heel veel tijd?”

Tuurlijk kost het de eerste keren extra tijd. Maar wat levert het je uiteindelijk op? Hoeveel invloed gaat dit hebben op het begrip en de betrokkenheid van je leerlingen? En nogmaals verwijs ik naar de efficiënte , effectieve strategieën die je vindt in hoofdstuk 6. Wie weet kost het minder tijd, dan je verwacht.

Het voorbereiden van een les

In hoofdstuk 7 worden de verschillende termen uit het boek verduidelijkt. Dit gebeurt aan de hand van tabellen, schema’s en voorbeelden. Dit alles wordt ondersteund door hulpvragen en stappenplannen. Superhandig!

Teamvergaderingen

In deel 5 (Implementatie) worden onder andere tips gegeven bij het voorbereiden van teamvergaderingen. Een heel mooie overweging vind ik het volgende: Wissel regelmatig van plek. Zo communiceer je steeds met wisselende collega’s en krijg je dus heel diverse gesprekken met diverse partners. En zo ontstaan steeds andere inzichten en krijg je veel waardevolle informatie.

Zoals je leest, ben ik positief! Dit boek geeft je heel veel theorie, die direct aan praktijkervaringen of -ideeën wordt gekoppeld. Die ideeën staan beschreven, of gerangschikt in overzichtelijke schema’s. Bij sommige voorbeelden staat een QR-code naar een filmpje op YouTube. Zo heb je meteen letterlijk een beeld bij de mogelijkheden.

Wat ik ook prettig aan het boek vind, is de samenvattingen. Elk hoofdstuk eindigt met een samenvatting. Zo lees je nogmaals de belangrijke dingen van het hoofdstuk en kun je dingen die nog onduidelijk zijn even teruglezen.

Zijn er dan helemaal geen nadelen? Nou, misschien is het voor sommige leerkrachten prijzig. Het boek kost namelijk €49,-. Die collega’s raad ik aan om te kijken of het via school besteld kan worden. Er is waarschijnlijk wel budget om de orthotheek uit te breiden, of wellicht is er een professionaliseringsbudget.

Het boek is te koop bij uitgeverij Bazalt Groep, maar ook bij bijvoorbeeld Bol.com

Deze review bevat affiliate links.