Executieve functies

Schema’s Executieve functies

juffrouwfemkeEen reactie plaatsen

Schema’s Executieve functies

Executieve functies hebben al jaren mijn interesse.

In de loop van de tijd heb ik steeds meer materialen ontwikkeld om leerkrachten te helpen executieve functies beter te herkennen, te begrijpen en te versterken in de klas.

Zo ontwikkelde ik uitlegkaarten, observatieformulieren, een werkboek voor leerlingen en veel meer!

Schema’s Executieve functies

Daarnaast maakte ik verschillende schema’s, waarbij ik executieve functies steeds koppelde aan een onderwijs gerelateerd thema, zoals:

➡️ EF en basisbehoeften (autonomie, relatie, competentie)
➡️ EF en SEL (sociaal-emotioneel leren)
➡️ EF en EDI
➡️ EF en de start van het schooljaar
➡️ Voorbeelden van EF per leeftijd
➡️ EF tijdens het samenwerken
➡️ EF en coachend lesgeven

En de ideeën blijven komen! Elke twee weken komt er een schema bij!

Ook deze schema’s ontvangen?

Tot nu toe kon je je alleen via een persoonlijk bericht op LinkedIn aanmelden voor de e-maillijst. Dat is vanaf vandaag een stuk makkelijker! 🎉

Je kunt je nu zelf inschrijven via dit formulier 👇.

Na aanmelding

Na je aanmelding ontvang je:
🦉 automatisch elk nieuw EF-schema zodra het klaar is;
🦉 directe links naar alle eerdere schema’s;
🦉 af en toe extra tips en downloads om met executieve functies aan de slag te gaan.

Je kunt je natuurlijk op elk moment weer uitschrijven.

Wat kun je met de schema’s?

De schema’s zijn geen complete waarheid of methode.
Ze zijn bedoeld als gespreksstarter en inspiratiebron.

✔️ Ze geven overzicht
✔️ Maken verbanden zichtbaar
✔️ Helpen om samen in gesprek te gaan
✔️ Brengen nieuwe ideeën voor in de klas

Gebruik ze bijvoorbeeld tijdens een bouwvergadering, studiedag of coachgesprek.

Deel het met collega’s

Ken je collega’s die ook geinteresseerd zijn in executieve functies? Stuur ze dan even de link naar dit formulier of deel deze blog met je team.

Hoe meer leerkrachten samen bewust aan executieve functies werken, hoe groter het effect in de klas! 🌟

Download

Download hier het eerste schema dat ik maakte.

SEL_competenties_en_executieve_functies Download
schema's executieve functies

👇

Meer inspiratie

Meer inspiratie vind je via de themapagina Executieve functies. Daar vind je links naar alle blogartikelen, downloads en producten over executieve functies.

In de winkel vind je alle producten die ik heb gemaakt rondom EF.

Zoek je professionaliseringen of een studieochtend voor het hele team? Klik dan hier.

Alles-in-één bundel Executieve Functies - Juffrouw Femke
Uitlegkaarten Executieve functies - Juffrouw Femke
Observatieformulieren Executieve functies - Juffrouw Femke


📚

Bronnen

Om het eerste schema te kunnen maken, heb ik van verschillende bronnen gebruik gemaakt:

  • CASEL. (2020). What is SEL? Collaborative for Academic, Social, and Emotional Learning.
  • Dawson, P., & Guare, R. (2018). Executieve functies bij kinderen en jongeren: Praktische handreikingen voor ouders en professionals.
  • Nederlands Jeugdinstituut. (z.d.). Sociaal-emotionele ontwikkeling.
  • SLO. (z.d.). Sociaal-emotionele ontwikkeling in het curriculum.
  • Kees van Overveld (2024) – boeken en website.
  • Mijn eigen ervaringen, waaronder 27 jaar lesgeven aan bovenbouwleerlingen en alle materialen die ik heb ontwikkeld.

Meer structuur en rust in de klas met deze weekagenda

juffrouwfemkeEen reactie plaatsen

logo Middenbouwmeester voor juffrouw Femke

Meer structuur en rust in de klas met deze weekagenda

Ben je op zoek naar meer structuur in je klas? Wil je je leerlingen helpen bij het plannen, focussen en onthouden? Dan is deze weekagenda van Middenbouwmeester Vincent iets voor jou.

Dit handige document is speciaal gemaakt voor de middenbouw, maar ook goed bruikbaar in hogere of lagere groepen. Je gebruikt hem zelf als leerkracht, maar je kunt hem natuurlijk óók samen met je leerlingen invullen.

Meer structuur en rust in de klas met deze weekagenda

De agenda bevat ruimte voor:

  • afspraken of doelen van de week
  • belangrijke herinneringen
  • dagdelen (ochtend/middag) per schooldag
  • reflectiemomentjes

Simpel, overzichtelijk en duidelijk voor kinderen én volwassenen.

Zo helpt de agenda bij executieve functies

Executieve functies zijn vaardigheden die kinderen nodig hebben om te leren en te functioneren. Denk aan plannen, organiseren, doorzetten, focussen en evalueren. De weekagenda sluit daar perfect bij aan. Denk bijvoorbeeld aan:

  • plannen en organiseren: laat leerlingen hun week vooruitkijken. Wat staat er op het programma? Wat moeten ze niet vergeten?
  • werkgeheugen trainen: door elke dag afspraken en doelen te herhalen, onthouden ze deze beter.
  • emotieregulatie en flexibiliteit: loopt iets anders dan gepland? Dan is het fijn om samen even terug te kijken en eventueel iets aan te passen.
  • zelfreflectie stimuleren: aan het eind van de week kunnen leerlingen terugblikken. Wat ging goed? Wat wil je volgende keer anders doen?

Voor wie is deze weekagenda?

Deze weekagenda is ideaal voor:

  • leerkrachten die meer overzicht willen;
  • leerlingen die gebaat zijn bij duidelijkheid en voorspelbaarheid;
  • klassen waarin kinderen leren plannen en zelfstandig werken.

Gebruik hem digitaal of print hem uit op A4 of A3. Hang hem op in de klas of geef hem aan je leerlingen mee. Ook voor kinderen met extra ondersteuningsbehoeften (zoals ADHD of ASS) werkt dit hulpmiddel erg goed.

Tips voor in de klas

  • Plan op maandagochtend 10 minuten om de agenda samen in te vullen.
  • Maak er een vast ritueel van: wie vult in, wie leest voor?
  • Bespreek op vrijdag: wat heb je geleerd? Wat was moeilijk?
  • Laat leerlingen steeds meer zelf doen. Zo groeit hun zelfstandigheid.

Heb je vragen of feedback? Neem dan contact op met Middenbouwmeester Vincent. Je vindt hem op het Instagramaccount @middenbouwmeester

Download de weekagenda

👉 Klik hier om de weekagenda gratis te downloaden.

.

Meer structuur en rust in de klas met deze weekagenda

Middenbouwmeester Vincent deelt zijn ideeën ook op zijn Instagram-account @middenbouwmeester.

Meer inspiratie?

Meer inspiratie en downloads vind je op de themapagina Klassenmanagement.

Wist je dat deze website (naast meer dan 1000 gratis downloads) ook een winkel heeft? Daar vind je veel lesmateriaal waarmee je structureel weken aan de slag kunt gaan. Denk aan projectboekjes rekenen-wiskunde, rekenen op tempo, woordenlijsten spelling en spelling oefenkaarten, materialen voor je Engelse les, oefenboekjes werkwoordspelling en taal en kant-en-klare projectboekjes.

In de gratis catalogus is voor bijna elk product uit de webshop minimaal één voorbeelddocument opgenomen, zodat je een goed beeld krijgt van wat je kunt verwachten. Dit helpt je om een keuze te maken en precies te weten wat je bestelt.

20250815 - Samen een schooljaar op avontuur - Juffrouw Femke (0)
Executieve functies
Catalogus winkel Juffrouw Femke 2.0

Schema – Sociaal-emotioneel leren en Executieve functies

juffrouwfemkeEen reactie plaatsen

Schema – Sociaal-emotioneel leren en Executieve functies

SEL staat voor Sociaal-Emotioneel Leren.

Het gaat over de vaardigheden die kinderen (en volwassenen!) nodig hebben om goed met zichzelf én met anderen om te gaan. Denk aan emoties herkennen, vrienden maken, keuzes maken en leren omgaan met conflicten.

🔑 Als leerkracht speel jij een belangrijke rol in het ontwikkelen van deze vaardigheden. SEL is niet iets dat je er ‘even bij doet’. Het zit in hoe je praat, lesgeeft, begeleidt en contact maakt met je leerlingen.

De 5 SEL-competenties op een rij

1. Zelfbewustzijn

Dit gaat over het herkennen en begrijpen van je eigen gevoelens, gedachten en gedrag. Kinderen leren bijvoorbeeld:

✔️ wat boos, blij of bang zijn betekent
✔️ wat hun sterke kanten zijn
✔️ wanneer ze trots op zichzelf mogen zijn

2. Zelfmanagement

Dit is je gedrag kunnen sturen, ook als het moeilijk wordt. Denk aan:
✔️ jezelf kalmeren als je boos bent
✔️ doorgaan met een taak, ook als het lastig is
✔️ een doel stellen en daar stap voor stap naartoe werken

3. Sociaal bewustzijn

Hier draait het om het begrijpen van anderen. Kinderen leren:
✔️ hoe iemand anders zich voelt
✔️ respect te hebben voor verschillen
✔️ zich in te leven in een ander perspectief

4. Relatievaardigheden

Dit gaat over het opbouwen en onderhouden van goede relaties. Voorbeelden:
✔️ samenwerken in een groepje
✔️ eerlijk zijn en goed luisteren
✔️ ruzies oplossen op een fijne manier

5. Verantwoordelijke keuzes maken

Kinderen leren nadenken over hun gedrag en de gevolgen ervan. Ze oefenen met:
✔️ een goede keuze maken in een moeilijke situatie
✔️ rekening houden met anderen
✔️ problemen oplossen op een rustige manier

💡 Zie jij ook een grote overlap met executieve functies en executieve vaardigheden?

Schema – Sociaal-emotioneel leren en Executieve functies

Ik heb een document gemaakt met een overzichtelijk schema waarin de vijf SEL-competentiegebieden zijn uitgewerkt in concrete subcompetenties. Per subcompetentie staat aangegeven welke executieve functies hierbij een rol spelen. Denk aan functies zoals reactie-inhibitie, emotieregulatie en metacognitie.

De tabel helpt leerkrachten, intern begeleiders en pabo-studenten om:
✅ inzicht te krijgen in de samenhang tussen SEL en executieve functies
✅ gerichter te werken aan sociaal-emotionele ontwikkeling in de klas
✅ passende didactische keuzes te maken bij de begeleiding van leerlingen

Het document is praktisch en bruikbaar bij het ontwerpen van lessen, het voeren van kindgesprekken of bij het opstellen van groepsplannen.

Download

Download hier het schema.

SEL_competenties_en_executieve_functies Download

.

Meer inspiratie

Alles-in-één bundel Executieve Functies - Juffrouw Femke
Uitlegkaarten Executieve functies - Juffrouw Femke
Observatieformulieren Executieve functies - Juffrouw Femke


.

Bronnen

Om het schema te kunnen maken, heb ik van verschillende bronnen gebruik gemaakt:

  • CASEL. (2020). What is SEL? Collaborative for Academic, Social, and Emotional Learning.
  • Dawson, P., & Guare, R. (2018). Executieve functies bij kinderen en jongeren: Praktische handreikingen voor ouders en professionals.
  • Nederlands Jeugdinstituut. (z.d.). Sociaal-emotionele ontwikkeling.
  • SLO. (z.d.). Sociaal-emotionele ontwikkeling in het curriculum.
  • Kees van Overveld (2024) – boeken en website.
  • Mijn eigen ervaringen, waaronder 27 jaar lesgeven aan bovenbouwleerlingen en alle materialen die ik heb ontwikkeld.

Huiswerk aanpak stappenplan

juffrouwfemkeEen reactie plaatsen

Huiswerk aanpak stappenplan

Om haar leerlingen te helpen met de aanpak van het huiswerk heeft juf RichelVi een stappenplan gemaakt. En dat deelt ze nu ook hier!

Bedoeling

De bedoeling van dit stappenplan is

  1. Structuur bieden: Een stappenplan helpt om het huiswerk overzichtelijk en gestructureerd aan te pakken. 
  2. Zelfstandigheid bevorderen: Een stappenplan leert leerlingen om hun werk zelfstandig te organiseren en prioriteiten te stellen. Dit zijn belangrijke vaardigheden voor effectief leren.
  3. Duidelijke richtlijnen geven: Thuis kunnen leerlingen het stappenplan gebruiken om precies te weten welke stappen ze moeten volgen bij het maken van hun huiswerk. Dit helpt om gestructureerd te werken.

Voorbereiding

Print het stappenplan uit en deel het met je leerlingen.

Huiswerk aanpak stappenplan

Het stappenplan zelf bestaat uit de volgende stappen:

  1. Voor de tijd
    • Wat moet ik doen?
    • Wanneer ga ik het maken?
    • Wat heb ik nodig?
    • Waar ga ik het maken?
  2. Tijdens
    • Lukt het?
    • Wat zei de leerkracht?
    • Neem je even pauze?
    • Heb je hulp nodig?
  3. Na de tijd
    • Niets vergeten?
    • Heb je alles af?
    • Doe je huiswerk gelijk weer in je tas.

Samen bespreken met je leerlingen

Voordat je het stappenplan met je leerlingen deelt, kun je denken aan de volgende dingen:

  1. Bespreek het belang van plannen: Leg uit (of vraag!) waarom een goede planning belangrijk is.
  2. Zorg voor voldoende hulpmiddelen: Zorg ervoor dat leerlingen de juiste materialen hebben, zoals een agenda en een pen.
  3. Begeleid de eerste Stappen: Neem de tijd om samen met je leerlingen het stappenplan door te nemen. Laat hen zien hoe ze elke stap kunnen uitvoeren en geef (en vraag!) voorbeelden.

Download

Download hier het stappenplan.

Huiswerk aanpak stappenplanDownload

.

Huiswerk aanpak stappenplan

.

Je vindt juf RichelVi ook op Instagram en op Facebook. Bovendien deelt ze haar bestanden in haar eigen Facebookgroep.

Gebruik je deze of andere materialen van juf RichelVi? Tag haar dan op Instagram!

Ook interessant

Meer inspiratie op het gebied van executieve functies vind je via de eerste onderstaande afbeelding.

Wist je dat deze website (naast meer dan 800 gratis downloads) ook een winkel heeft? Daar vind je veel lesmateriaal waarmee je structureel weken aan de slag kunt gaan. Denk aan dagelijkse dictees, oefenboekjes werkwoordspelling en taal en kant-en-klare projectboekjes.

De Juffrouw Femke Academy is een online omgeving, bedoeld voor leerkrachten en docenten die zich verder willen ontwikkelen met als doel het vergroten van de betrokkenheid, motivatie en het leerplezier van de leerlingen.

Executieve functies
winkel juffrouw Femke
Juffrouw Femke academy

Oefen de volgehouden aandacht met deze activiteiten

juffrouwfemkeEen reactie plaatsen
Juf Joyce voor juffrouw Femke

Oefen de volgehouden aandacht met deze activiteiten

Juf Joyce deelt deze ideeën om de volgehouden aandacht te oefenen. Ze heeft de ideeën zelf bedacht, maar ze zijn geïnspireerd op de methode Breinhelden, waar deze executieve functie Aandachtkracht heet.

Link van de les.

Oefen de volgehouden aandacht met deze activiteiten

Deze korte oefeningen deed juf Joyce in één les. Daarna liet ze ze in die week terugkomen als kleinere opdrachten om hierin te kunnen groeien. Ze licht de opdrachten zelf toe:

1. Zoek het klavertje vier.

De kinderen krijgen een zoekplaat. Ik deed dit alleen via het digibord, maar je kunt natuurlijk zoekplaten printen of boeken gebruiken. Als kinderen het niet kunnen vinden, probeer ik ze een klein beetje te sturen door aan te geven in welk zoekgebied ze moeten kijken.

2. Zoek de verschillen.

De kinderen moesten in stilte op zoek naar zoveel mogelijk verschillen. Ik heb dit bewust in stilte laten doen, zodat ze gefocust waren op hun eigen werk. Tussendoor nam ik even de tijd om erbij stil te staan of het ze was gelukt om er een paar te vinden en wie nog wel de uitdaging wilde aangaan om er nog meer te vinden. En geloof me.. dat willen ze!

3. Waar is Wally?

Dit komt redelijk overeen met de eerste opdracht. Het is een zoekplaat, maar niet zomaar één! Waar is Wally zijn grote zoekplaten waarbij je soms wordt overprikkeld door allerlei kleuren en figuren. Door dit vaker te oefenen, leren ze beter te focussen. We gaan dit dus nog echt wel een paar keer herhalen! De eerste keer mochten ze overleggen, maar de tweede keer deden ze volledig in stilte. Mooi om het verschil hierin op te merken.

4. Focus op de kaars!

Ik kwam op dit idee, omdat ik dit ooit als spelletje op de Wii-Fit heb gedaan. Je moet daarbij stilzitten en goed focussen op de kaars. Als je bewoog, ging de kaars uit. Omdat dit geen game console is, maar gewoon een filmpje, gaat de kaars natuurlijk niet uit. Maar dat maakt helemaal niet uit! Het gaat erom dat ze ondanks de geluiden zich focussen op het branden van het kaarsje. Ik heb dit nu twee keer gedaan en ik merk nu al een verbetering ten opzichte van de eerste keer!

Kortom: korte activiteiten om de aandachtkracht te stimuleren.

De digibordles

Hier volgt nog een keer de link naar de digibordles.

Link van de les.

Breinhelden

Wil je meer weten over de methode Breinhelden? Kijk dan op deze website!

Alle producten van Breinhelden zijn uitgegeven door Bazalt.

.

Oefen de volgehouden aandacht met deze activiteiten

.

Juf Joyce

Volg juf Joyce ook op:

Meer inspiratie

Wil je het hele schooljaar structureel aan de slag met het executieve functies? Neem dan een kijkje op die themapagina.

Wist je dat deze website (naast meer dan 800 gratis downloads) ook een winkel heeft? Daar vind je veel lesmateriaal waarmee je structureel weken aan de slag kunt gaan. Denk aan oefenboekjes, (mini-)projecten en meer.

pagina executieve functies
project Juffrouw Femke
winkel juffrouw Femke

Online programma Executieve functies

juffrouwfemkeEen reactie plaatsen

Het online programma Executieve functies is op 20 juni 2024 gepubliceerd!

.

.

Online training Executieve functies

In deze training leer je wat elke executieve functie inhoudt en hoe de functies eruit kunnen zien, als je naar leerlinggedrag kijkt.

Ook krijg je voor elke executieve functie tips en adviezen voor in de klas. Deze kunnen helpen om leerlingen met de zwak ontwikkelde executieve functie(s) te ondersteunen.

.

.

Daarnaast leer je je leerlingen met dit programma wat alle functies inhouden en gaan je leerlingen in een uitgebreid werkboek actief aan de slag met elke functie.

.

.

Je schaft de training aan via deze link.

.