Juffrouw Femke

In het boek Grip op de groep van René van Engelen wordt uitgebreid ingegaan op het groepsproces in een klas. Centraal staat hoe je als leerkracht via allerlei oefeningen een positieve groep kunt creëren en wat het effect hiervan is op het leer- en leefklimaat in de klas.

In het boek wordt gesproken over fases in groepsvorming. Aan de hand daarvan heb ik een Groepsplan Groepsvorming gemaakt.

In dit blogartikel deel ik mijn groepsplan.

Fase 1: Forming – De oriëntatiefase

Duur

ongeveer twee weken – de eerste twee schoolweken

Na de zomervakantie komen de kinderen terug van op school.
Zij tasten elkaar opnieuw af: Wat kan wel en wat kan niet in deze groep? Wanneer hoor je erbij?

Activiteiten

* regels en afspraken maken
* kennismakingsspelletjes
* sfeer en ontspanning
* muziek in de klas
* veel positieve momenten
* humor
* creatieve opdrachten
* leuke tussendoortjes
* kennismakingsbingo
* kennismakingsformulier
* veel didactische werkvormen
* wat heb je gemeen met elkaar?
* In de Rij
* complimenten
* ervaren hoe het is om er niet bij te horen
* veel samenwerken
* sociogram grip op de groep
* klimaatschaal

De leerkracht

– begroet de leerlingen aan de deur en voert een kort gesprekje met ze.
– schept duidelijkheid  over zijn/haar leiderschap.
– geeft duidelijk de grenzen aan.
– brengt veel structuur aan.
– is voorspelbaar.
– bouwt een band op.
– maakt aandacht voor het individuele kind.
– heeft de kinderen duidelijk in beeld.
– is oprecht geïnteresseerd en betrokken.

Fase 2: Storming – De machts- of conflictfase

Duur

ongeveer twee weken

Als de grenzen in de groep duidelijk zijn, gaan de kinderen erkenning zoeken en hun positie verwerven. Eerst voorzichtig, aftastend en later met meer nadruk. De ‘pikorde’ begint zich af te tekenen.

Activiteiten

* afspraken en pestprotocol (evalueren: hoe gaat het en systematisch een doel centraal stellen)
* Eigenwijsjes
* klimaatschaal bespreken
* sociogram uitwerken (evt. gesprekken met lln en ouders)
* (meer) activiteiten uit fase 1 kunnen natuurlijk ook 🙂

Leerkracht

De leerkracht moet de gebeurtenissen in een groep als logisch onderdeel van een groepsproces erkennen en niet alleen als fout gedrag. Het is belangrijk dat de leerkracht laat zien aan de groep welke waarden en normen hij/zij hanteert (voorbeeldgedrag) en dat hij/zij begrip bijbrengt voor het groepsproces. In deze fase moet de leerkracht de kinderen begeleiden en inzicht geven in het proces.

Fase 3: Norming

Duur

ongeveer twee weken

In deze fase worden de normen vastgesteld die binnen de groep gelden. Deze normen worden door de leiders bepaald. Dit geldt eveneens voor de doelen die een groep stelt. Als groepslid hoor je erbij als je je aan deze groepsnormen conformeert, als je socialiseert (je de normen eigen maakt).
Een leider is zich niet altijd bewust van zijn positie. Als hij dat wel is, zal hij zijn opvattingen aan de groep opleggen.

Positieve normen

– graag willen samenwerken
– graag samen iets ondernemen
– voor elkaar opkomen
– geen concurrentie
– oplossingsgericht zijn (bij conflicten binnen de groep)

Leerkracht

Het leerklimaat dat ontstaat bij positieve normen is gunstig als de leerkracht gebruik maakt van de positieve groepsnormen en -doelen.
De leerkracht kan formele groepjes samenstellen of laten samenstellen om zo tot coöperatief leren en interactief leren te komen. Dit versterkt het functioneren van groep als groep.
De leerkracht kan doelen aangeven die positief zijn.

Fase 4: Performing

Duur

De rest van het schooljaar

De Performingfase is de langste fase in een groep of klas in het onderwijs. De normen zijn vastgesteld. Tijd om tot uitvoering, ‘Performing’ over te gaan.

Fase 5: Adjourning

Duur

± 2 weken

Tegen het einde van het schooljaar treedt de laatste fase in: Adjourning
In groepen die na de zomervakantie weer samenkomen, wordt deze fase overgeslagen of niet bewust beleefd. In groep 8 zijn er complete ‘riten’ rondom het verlaten van de school en het uiteenvallen van de formele groep.