Als leerkracht wil ik een groep creëren waarin elke leerling zichzelf kan en mag zijn. Ook wil ik dat mijn leerlingen hun talenten en kwaliteiten kunnen inzetten en ontwikkelen. Bovendien vind ik het belangrijk dat mijn leerlingen zichzelf goed leren kennen en (in)zien op welke gebieden ze kunnen groeien. Dit alles lukt mij door de ontwikkeling van executieve functies en groepsvorming geïntegreerd aan te bieden.

In dit artikel geef ik je kort wat theoretische kennis over executieve functies en over groepsvorming. Vervolgens deel ik manieren waarop je de ontwikkeling van executieve functies en groepsvorming geïntegreerd aan kunt bieden.

Ben je geïnspireerd geraakt en wil je nog meer praktische voorbeelden, dan is mijn workshop tijdens het congres Executieve functies zeker een aanrader!

Executieve functies

Executieve functies zijn functies die ons gedrag en ons denken kunnen sturen.

De bedenkers van Wijzer in Executieve Functies (WiEF) brengen de bestaande elf executieve functies terug tot zeven en bespreken ze aan de hand van het besturen van een boot:

• inhibitie (anker)
• werkgeheugen (landkaart)
• planning en organisatie (kompas)
• taakinitiatie (schroef)
• emotieregulatie (toerenteller)
• flexibiliteit (roer)
• metacognitie en zelfmonitoring (kapiteinspet)

Groepsvorming

Elk schooljaar maak je met je groep alle fases van groepsvorming door. Als je als leerkracht deze fases (her)kent en erop inspeelt, zul je zien dat je veel invloed kunt uitoefenen op het creëren van een fijne en positieve groep. Een groep waarin kinderen elkaar in hun waarde laten, elkaar respecteren, zelf problemen op kunnen lossen en bovenal zichzelf mogen en kunnen zijn. De fases van groepsvorming zijn

1. Forming: oriënteren en (opnieuw) kennismaken met elkaar

2. Storming: strijden om invloed: de hiërarchie wordt vastgesteld

3. Norming: gemeenschappelijke normen en ongeschreven regels worden bepaald

4. Performing: samen werken in harmonie en met plezier

5. Adjourning: afscheid nemen

De ontwikkeling van executieve functies en groepsvorming geïntegreerd aanbieden

Een manier om de ontwikkeling van executieve functies en groepsvorming geïntegreerd aan te bieden, beschrijf ik hier voor je.

Geef een introductieles over executieve functies. Wat zijn dat? Welke zijn er? Hoe ziet dat eruit? Vervolgens bespreek je elke week een van de functies. Op deze manier leren de leerlingen echt wat de functies inhouden.

In en na deze periode van acht weken laat je leerlingen kijken naar zichzelf, naar hun klasgenoten, naar de hele groep en naar de leerkracht. Dingen die je kunt vragen en bespreken zijn:

• Wat heb jij van nature?
• Waar ben jij al goed in?
• Waar wil jij in groeien?
• Hoe kun je daar beter in worden?
• Wie kan jou erbij helpen?
• Wie kan jij helpen?
• Wat voor soort groep willen we?
• Wat kan de leerkracht doen?

Je kunt ervoor kiezen om een van de vragen zichtbaar te maken in het klaslokaal. Bijvoorbeeld ‘Waar wil jij in groeien?’.

De leerlingen noteren in één zin in welke executieve functie ze willen groeien. Als aanvulling kunnen ze een concreet voorbeeld noemen. Vervolgens verzamel je alle zinnen en hangt deze op. Samen met de hele groep bekijk je de zinnen en bespreek je wat jullie zien: Wat valt op? Wie heeft hetzelfde doel? Waar kun je elkaar mee helpen? Wie heeft tips?

Meer executieve functies

Lees hier alle blogs over executieve functies op Juffrouw Femke.

Wijzer in groepsvorming

Samen met Esther van der Knaap van Onderwijswereld-PO schreef ik de Wijzer in Groepsvorming. Deze is uitgegeven bij Uitgeverij PICA. Bij deze Wijzer kun je een Masterclass volgen. Wil je nog uitgebreider en diepgaander met groepsvorming aan de slag? Dan is de online training wellicht iets voor jou.

Masterclass Wijzer in Groepsvorming

Online training