executieve functies Archieven

Aandacht voor executieve functies in de bovenbouw – metacognitie en zelfmonitoring

juni 16, 2019februari 24, 2023juffrouwfemkeEen reactie plaatsen

Metacognitie en zelfmonitoring

De executieve functie

Metacognitie en zelfmonitoring.

Omschrijving

Een stapje terugdoen om naar jezelf en je eigen aanpak en prestaties te kijken en deze waar nodig bijsturen.

Symbool boot

kapiteinspet

Hulpzin voor de leerling: Zet je (kapiteins) pet op!

Filmpjes

Deze filmpjes kun je met de klas kijken.
Mogelijke kijkvragen zijn:

Wie kent zichzelf goed?
Wie reflecteert en past zijn gedrag aan?
Wie houdt rekening met anderen?
Wie heeft moeite met dingen vanuit een ander standpunt te bekijken?
Welke andere executieve functies herken je?

For the Birds

Partly Cloudy

Ted Talks

Tony Robins: Why we do what we do.

Leerlingen die moeite hebben met metacognitie en zelfmonitoring

trekken weinig lering uit ervaringen.
zien het eigen aandeel in gebeurtenissen/conflicten niet.
overschatten zichzelf.
stellen zichzelf te weinig vragen.
vragen niet om hulp of juist te snel.
merken niet hoe anderen reageren op zijn/haar gedrag
controleren het eigen werk niet.
maken slordigheidsfouten.
hebben moeite met het aannemen van feedback om gedrag of prestaties bij te stellen.
hebben moeite om dingen vanuit een ander standpunt te bekijken.

Scoreformulier

Met dit scoreformulier kun je leerlingen scoren op planning en organisatie.

Scoreformulier-metacognitie Download

Mogelijkheden:

de leerkracht scoort alle leerlingen
leerkracht scoort enkele leerlingen
leerling scoort zelf
beiden scoren en vergelijken
scoor met een 3-, 5- of 10-puntsschaal
gebruik kleurtjes: rood, oranje, groen
doe het met smileys: 🙂 😐 ☹️

Versterken van metacognitie en zelfmonitoring

Laat de leerling reflecteren op het eigen werk.
Stel vragen die de metacognitie en zelfmonitoring stimuleren, zoals “Met wie zou je deze taak goed kunnen maken en waarom?”, “Welk onderdeel lijkt je gemakkelijk/moeilijk?”
Laat de leerling eerst het eigen werk nakijken, voordat het zijn/haar werk inlevert.
Bedenk samen stappen/ strategieën om doelen te bereiken.
Bied en bespreek succeservaringen.
Werk met een emotiemeter.
Reflecteer tijdens en na afloop van een taak/situatie: “Hoe heb je dat probleem opgelost?”, “Wat heeft goed gewerkt?”, “Waarom ging de samenwerking goed/niet goed?”

Materialen

Wil je meer doelbewust bezig zijn in de klas en jouw leerlingen meer betrekken bij hun eigen ontwikkeling? Om jullie daarbij te helpen heeft Angéla een prachtig SMART doelen portfolio gemaakt. Zó te gebruiken in je klas!
Werken met een persoonlijk oefenplan in de klas? Lees hier verder.
Een werkstuk maken is een leuke en leerzame uitdaging voor kinderen. Een uitdaging die ook begeleiding vraagt. Wil jij meer uit het leerproces halen en je niet enkel richten op het eindresultaat? Laat je leerlingen zelf reflecteren op hun werkstuk! Met deze bundel van juf Mar stimuleer je en daag je kinderen uit bewuster om te gaan met hun eigen leerproces.
Juf Angéla maakte prachtige en functionele evaluatiekaartjes. De kaartjes zijn gebaseerd op de evaluatiekaart van Expertis. De vragen zijn gericht op het proces en de werkhouding van leerlingen. Bovendien sluiten ze goed aan bij EDI-lessen.

Spelletjes die een beroep doen op metacognitie en zelfmonitoring

Schaken
Weerwolven
Cluedo
Stratego
Ticket to ride
Scotland Yard

Meer inspiratie

Bronnen

Met speciale dank aan WiEF en Zien in de klas voor alle afbeeldingen!

Dit bericht bevat partnerlinks.

Aandacht voor executieve functies in de bovenbouw – flexibiliteit

juni 14, 2019februari 24, 2023juffrouwfemkeEen reactie plaatsen

De executieve functie

Flexibiliteit.

Omschrijving

Schakelen tussen activiteiten en je gedrag en je plannen aanpassen aan nieuwe omstandigheden.

Symbool boot

roer

Hulpzin voor de leerling: Gooi je roer om!

Filmpjes

Deze korte filmpjes kun je met de klas kijken. Mogelijke kijkvragen zijn: Hoe past iemand zijn/haar gedachten en gedrag aan aan de (veranderde) situatie? Welke andere executieve functie(s) zie je?

Oreo-reclame

Ormie the Pig

A cloudy lesson

Bulldog

On the level

Gone nutty

Kameleon past zich fantastisch aan – versneld afspelen

Leerlingen die moeite hebben met flexibiliteit

reageren emotioneel bij veranderingen.
hebben moeite met het wisselen of schakelen van activiteit, aanpak of onderwerp.
worden zenuwachtig van plotselinge veranderingen.
kunnen hun verwachtingen niet loslaten.
hebben moeite met het wisselen van denkstrategie.
hebben moeite met onverwachte gebeurtenissen.
hebben relatief veel tijd nodig om te wennen aan onbekende situaties.
raken van streek als anderen zich niet aan regels of afspraken houden.
worstelen met taken die een open einde hebben.
hebben moeite met figuurlijk taalgebruik.
hebben behoefte aan voorspelbaarheid, een vaste routine en een vaste volgorde
willen de regie houden over de situatie.

Scoreformulier

Met dit scoreformulier kun je leerlingen scoren op flexibiliteit.

Scoreformulier-flexibiliteit Download

Mogelijkheden:

de leerkracht scoort alle leerlingen
leerkracht scoort enkele leerlingen
leerling scoort zelf
beiden scoren en vergelijken
scoor met een 3-, 5- of 10-puntsschaal
gebruik kleurtjes: rood, oranje, groen
doe het met smileys: 🙂 😐 ☹️

Versterken van flexibiliteit

Leer je leerlingen begrijpen wat flexibel en inflexibel gedrag is.
Leer je leerlingen strategieën aan om zich flexibeler op te stellen. (tot 10 tellen, de situatie rustig verlaten, hulp vragen)
Laat je leerlingen een strategie bedenken, die ze in alle situaties kunnen toepassen.
Bied als leerkracht structuur en overzicht.
Gebruik de tips die staan in de blog over emotieregulatie.
Zorg voor een planning van de dag op het bord Houd je zoveel mogelijk aan deze planning. Geef veranderingen tijdig door.
Waarschuw vooraf wat er gaat komen: “Over vijf minuten gaan we stoppen.”
Geef de leerling en waar mogelijk keuzes of inspraak.
Zorg dat er heldere klassenregels zijn, niet te veel en dat iedereen zich eraan houdt.

Spelletjes die een beroep doen op flexibiliteit

4 op ‘n rij
Koehandel
Levensweg
Mens erger je niet
Pim Pam Pet
SET
Skip-bo
Ubongo
Vlotte geesten
Wie is het?

Meer inspiratie

Bronnen

Met speciale dank aan WiEF en Zien in de klas voor alle afbeeldingen!

Dit bericht bevat partnerlinks.

Aandacht voor executieve functies in de bovenbouw – emotieregulatie

juni 12, 2019februari 24, 2023juffrouwfemkeEen reactie plaatsen

De executieve functie

Emotieregulatie.

Omschrijving

Emoties reguleren, zodat je doelen kunt bereiken, taken kunt voltooien of gedrag kunt controleren of sturen.

Symbool boot

toerenteller

Hulpzin voor de leerling: Let op je toerenteller!

Filmpjes

Dit filmpje is geschikt om te kijken met je groep. Vragen die je kunt stellen: Wat heeft dit te maken met emotieregulatie (of: je toerenteller). Hoe beïnvloedt de toerenteller van de beer anderen? Wat kun je vertellen over het wasbeertje? Wat is de wijze les van dit filmpje?

Dit filmpje gaat over “je plan steeds moeten aanpassen”. Je kunt een vergelijking maken naar de dagelijkse praktijk. “Wat als iets niet lukt? Pas je dan je plan aan, of geef je op? En wat als iemand niet weet hoe hij zijn plan kan aanpassen. Welke tips heb je voor diegene?”

Ted Talk

In deze prachtige Ted Talk deelt Olympa Della Flora creatieve manieren die ze gebruikt om kinderen die worstelen met emotieregulatie.

Spreuk

Welke leerling kan de grap van deze spreuk van Herman Finkers uitleggen?

Leerlingen die moeite hebben met emotieregulatie

reageren heftig op (relatief kleine) gebeurtenissen.
raken overspoeld met emotie.
maken zich overdreven druk of ongerust.
hebben moeite om zichzelf te herpakken als iets fout gaat.
hebben moeite met kritiek.
blijven in een emotie hangen, waardoor verder handelen in de weg staat.
kunnen slecht met teleurstellingen omgaan.
vertonen ongeduldig gedrag.
kroppen emoties op.
raken gemakkelijk in conflict.

Scoreformulier

Met dit scoreformulier kun je leerlingen scoren op emotieregulatie.

Scoreformulier-emotieregulatie Download

Mogelijkheden:

de leerkracht scoort alle leerlingen
leerkracht scoort enkele leerlingen
leerling scoort zelf
beiden scoren en vergelijken
scoor met een 3-, 5- of 10-puntsschaal
gebruik kleurtjes: rood, oranje, groen
doe het met smileys: 🙂 😐 ☹️

Versterken van emotieregulatie

Spreek met je groep over emoties: “Welke zijn er? Hoe herken je ze bij jezelf en een ander?” Gebruik hierbij emoticons.
Bespreek emoties en gedrag met behulp van het 5G-model.
Geef feedback op de emoties die je bij je leerlingen ziet.
Bereid leerlingen voor, door te bespreken wat ze kunnen verwachten.
Bespreek met leerlingen wat je kunt doen als je je overweldigd voelt. Welke andere (positieve) keuzes kan hij/zij maken?
Geef kinderen een ‘cool down’ plek.
Vermijd stressvolle situaties, zoals te weinig tijd om opdrachten af te maken.
Help je leerlingen hun gevoelens te herkennen door gebruik te maken van een gevoels- of emotiemeter.

Materialen

Juf Ellis heeft een mooie emotiemeter gemaakt.
Op de site van Auris kun je een prachtige gevoelensposter downloaden.

Natuurlijk kun je ook zelf een emotie- of gevoelsmeter (laten) maken.

Spelletjes die een beroep doen op emotieregulatie

4 op ‘n rij
Dokter bibber
Ganzenborden
Koehandel
Levensweg
Mens erger je niet
Monopoly
Pesten met kaarten
Toren van Pisa
UNO
Zeeslag

Meer inspiratie

Bronnen

Met speciale dank aan WiEF en Zien in de klas voor alle afbeeldingen!

Dit artikel bevat partnerlinks.

Aandacht voor executieve functies in de bovenbouw – taakinitiatie

juni 10, 2019februari 24, 2023juffrouwfemkeEen reactie plaatsen

De executieve functie

Taakinitiatie.

Omschrijving

Zonder aarzelen of twijfelen en op een efficiënte manier aan een taak beginnen. Ook “initiatief tonen” (het zelfstandig bedenken van strategieën, ideeën, antwoorden en oplossingen) valt hieronder.

Symbool boot

schroef

Hulpzin voor de leerling: Geef die schroef een zwengel!

Filmpje

In deze reclame zie je mensen op een roltrap. Als de roltrap stopt, wacht iedereen af. Niemand toont initiatief. Je kunt een vergelijking maken naar klassensituaties.

En in deze Ted Talk spoort Tim Urban ons aan om beter na te denken over wat we echt uitstellen, tot onze tijd erop zit. Een heel grappige talk vol inzichten.

Leerlingen die moeite hebben met taakinitiatie

moeten eraan herinnerd worden om te beginnen met een opdracht.
vermijden de taak of stellen de taak uit.
starten als een taak af is, moeilijk met de volgende taak.
vragen geen hulp.
wachten bij groepsactiviteiten tot iemand anders begint.

Bron

Scoreformulier

Met dit scoreformulier kun je leerlingen scoren op planning en organisatie.

Scoreformulier-taakinitiatie Download

Mogelijkheden:

de leerkracht scoort alle leerlingen
leerkracht scoort enkele leerlingen
leerling scoort zelf
beiden scoren en vergelijken
scoor met een 3-, 5- of 10-puntsschaal
gebruik kleurtjes: rood, oranje, groen
doe het met smileys: 🙂 😐 ☹️

Het versterken van taakinitiatie

Bespreek met de leerling wat af kan/moet zijn binnen een bepaalde tijd.
Deel een taak op in stukken en geef aan dat je af en toe langskomt om te kijken hoe ver de leerling is.
Vraag: “Wat heb je nodig om te starten?”.
Check of iedereen de instructie heeft begrepen.
Geef de leerling een maatje, die hem of haar op gang helpt.
Visualiseer de stappen om een taak te beginnen met picto’s.
Oefen het vlot aan het werk gaan in een leuke spelvorm. Bijvoorbeeld: klaarzitten en aan het werk gaan als het liedje is afgelopen.

Materialen

Deze kaartjes van Juf Inger kunnen helpen om aan het werk te gaan en aan het werk te blijven 😊

Spelletjes die een beroep doen op taakinitiatie

Betrapt en gesnapt
Halli Galli
Skip-bo
Speedcups
Twister

Meer inspiratie

Bronnen

Met speciale dank aan WiEF en Zien in de klas voor alle afbeeldingen!

Dit bericht bevat partnerlinks.

Aandacht voor executieve functies in de bovenbouw – planning en organisatie

juni 8, 2019februari 24, 2023juffrouwfemke2 reacties

De executieve functie

Planning en organisatie.

Omschrijving

Een plan van aanpak kunnen maken en uitvoeren. En dingen volgens een bepaald systeem kunnen rangschikken of ordenen.

Symbool boot

kompas

Hulpzin voor de leerling: Vaar op je kompas!

Filmpje

Bekijk dit filmpje van “een man zonder plan”. 😊
Wat is er mis gegaan in zijn planning?

Klik hier om het filmpje te starten.

Leerlingen die moeite hebben met planning en organisatie

hebben moeite met het inschatten van hoe lang een taak duurt.
hebben moeite met een lange-termijn-project.
hebben een rommelig laatje.
hebben teveel spullen op tafel.
zijn vaak spullen kwijt.
zijn vaak te laat.
gaan onvoorbereid ergens naartoe.
kunnen moeilijk switchen tussen bord, boek en schrift.

Bron

Scoreformulier

Met dit scoreformulier kun je leerlingen scoren op planning en organisatie.

Scoreformulier-planning-en-organisatie Download

Mogelijkheden:

leerkracht scoort alle leerlingen
leerkracht scoort enkele leerlingen
leerling scoort zelf
beiden scoren en vergelijken
scoor met een 3-, 5- of 10-puntsschaal
scoor met kleurtjes: rood, oranje, groen
scoor met smileys: 🙂 😐 ☹️

Het versterken van de planning en organisatie

Maak samen met de leerling een stappenplan voor de taakaanpak. Wat ga je eerst doen? Wat daarna?
Help de leerling met het werken met een papieren agenda.
Laat de leerlingen regelmatig hun laatje opruimen.
Geef spullen in de klas een vaste plek.
Laat leerlingen benoemen wat het belangrijkste is bij een instructie, een taak of op de schooldag.
Maak samen met de leerling een plan voor een lange-termijn-project, zoals een werkstuk of een spreekbeurt.
Maak de tijd inzichtelijk door het gebruik van een Time Timer of een stopwatch.
Bekijk deze prachtige planborden van hardloopster Susan Krumins.

(foto’s van @susankrumins op Twitter).

Spelletjes die een beroep doen op planning en organisatie

4 op een rij
Dammen
Jenga
Rummikub
Schaken
Skip-bo
Speedcups
Toren van Pisa
Zeeslag

Meer inspiratie

Zelfstandig werken met een stappenplan en stoplicht

Bronnen

Met speciale dank aan WiEF en Zien in de klas voor alle afbeeldingen!

Dit bericht bevat partnerlinks.

Aandacht voor executieve functies in de bovenbouw – inhibitie

juni 4, 2019februari 24, 2023juffrouwfemke1 reactie

De executieve functie

Inhibitie.

Omschrijving

Nadenken voordat je doet en impulsen (prikkels) onderdrukken. Op het juiste moment weten te stoppen, tot tien kunnen tellen, op een rem kunnen trappen.

Symbool boot

Anker

Hulpzin voor de leerling: Gooi je anker uit!

Filmpje

Dit filmpje, van de beroemde Marshmallow Test, past goed bij deze executieve functie. Een kind krijgt een marshmallow aangeboden en mag kiezen: meteen opeten óf wachten en er later twee krijgen.

Ook een leuk filmpje om te laten zien is dit: Cookie Monster oefent zelfregulatie. 😊

Leerlingen die moeite hebben met inhibitie

zijn snel afgeleid
kunnen moeilijk stilzitten
hebben moeite met luisteren naar anderen
praten vaak hard
verstoren de les
zijn vaak druk
maken ongepaste opmerkingen
trekken te snel conclusies

Bron

Scoreformulier

Met dit formulier kun je leerlingen scoren op inhibitie.

Scoreformulier-Inhibitie Download

Mogelijkheden:

de leerkracht scoort alle leerlingen
leerkracht scoort enkele leerlingen
leerling scoort zelf
beiden scoren en vergelijken
scoor met een 3-, 5- of 10-puntsschaal
gebruik kleurtjes: rood, oranje, groen
doe het met smileys: 🙂 😐 ☹️

Het versterken van inhibitie

Kies samen met de leerling een (gedrags)kenmerk om aan te werken.
Bereid de leerling voor op een situatie waarbij het belangrijk is de impulsen te beheersen door van tevoren de regels en afspraken kort te bespreken.
Vermijd het (constant) noemen van een naam op afstand. Loop naar de leerling toe en leg een hand op zijn of haar schouder of spreek een seintje af met de leerling om het gedrag te sturen of te stoppen.
Beloon de leerling als het lukt om de impulsen te beheersen.
Wees situaties voor die gedrag kunnen uitlokken.
Bij het snel afgeleid zijn kan een Time Timer helpen, of de OPA-strategie.
Pas taken aan, maak taken overzichtelijk in korte opdrachten in plaats van één lange opdracht.
Iets leuks in het vooruitzicht stellen of er een wedstrijdje van maken, kan ook helpen.
Plan een tussendoortje, waarbij de leerling even kan bewegen.

Spelletjes die een beroep doen op inhibitie:

Halli Galli Extreme
Set
Speed cups
Twister
Varkentjes wassen
Vlotte Geesten

Meer inspiratie

Bronnen

Met speciale dank aan WiEF en Zien in de klas voor alle afbeeldingen!

Dit bericht bevat partnerlinks.